-
Doelgroep
- Verpleegkundigen / verzorgenden
- Alle medewerkers die zorghandelingen uitvoeren
- Schoonmaak medewerkers
-
Locatie
- Verpleeghuis
- Verzorgingshuizen
- Woonzorgcentra
- Kleinschalige woonvormen
- Zorglocatie voor langdurige zorg
-
Benodigde materialen
- Beschermende kleding; plastic halterschort
- Handendesinfectans
- Alcohol 70%
- po zakken
- Reinigingsmiddel (standaard schoonmaakmiddel)
- Handschoenen
- CTGB of ECHA toegestaan desinfectiemiddel
Voor de eisen van materialen zie protocol Benodigde materialen
- /
- Protocollen /
- Opvang en afvoer van urine en feces
Opvang en afvoer van urine en feces
- Laatste update: 17 december 2025
- Bekijk updategeschiedenis
-
Doel
Dit protocol beschrijft welke methoden kunnen worden ingezet voor veilige en efficiënte opvang van urine en feces en welke infectiepreventiemaatregelen daarbij in acht moeten worden genomen.
-
Waarom
- Handmatig legen, en van po's en urinalen is geeft een groot risico is op verspreiden van (resistente) , door smeren en spatten.
- Voorkom handmatig legen, en van po's en urinalen door voor een andere methode te kiezen
- Machinaal verwerken van po's en urinalen (pospoeler, vermaalsysteem) verkleint de kans op de verspreiding van (resistente) omdat het systeem beter geborgd is
- Po-zakken en urinaalzakken verkleinen het risico op verspreiden van (resistente) micro-organismen
-
Wanneer
Welke methode gebruik ik
Als de cliënt zelf geen gebruik kan maken van het toilet , dan zijn er diverse alternatieven voor het opvangen en afvoeren van urine en feces. Deze keuzehulp beoordeelt verschillende aspecten van elke methode.
De tabel Keuzehulp van de SRI is te vinden op : Keuzehulp
Wanneer draag ik handschoenen tijdens de toiletgang
Met handschoenen Zonder handschoenen Helpen met afvegen van de billen Kleding naar beneden doen Patiënt die regelmatig incontinent is en/of ongelukjes heeft , uit voorzorg met handschoenen verzorgen Helpen met kleding aandoen na de toiletgang bij een continent persoon Opvangmateriaal ( urinaal, bedpan, bekkentje) met lichaamsvloeistof aannemen, vervoeren of legen Begeleiden naar toilet toe Toilet doorspoelen Toelichting
Laat de cliënt zo mogelijk de handen wassen na het toiletbezoek en/of po en/of urinaalgebruik. Assisteer de cliënt bij de uitvoering van handhygiëne, bied bijvoorbeeld een washandje aan.
-
Opvangen van urine en feces in het toilet
Beoordeel van tevoren welke hulp een cliënt nodig heeft bij het gebruikmaken van het toilet
- Gebruik het toilet bij voorkeur cliëntgebonden;
- Draag handschoenen bij een risico op direct contact met urine en/of feces of andere bij het bieden van hulp tijdens de toiletgang;
- Draag halterschort bij een risico op spatgevaar met urine en feces;
- Pas direct na hulp bij het toiletbezoek toe, ook na het dragen van handschoenen;
- Laat de cliënt zo mogelijk de handen wassen na het toiletbezoek. Assisteer de cliënt bij de uitvoering van , bied bijvoorbeeld een washandje aan;
- Reinig het toilet en de toiletbediening. Dit geldt ook voor de omgeving van het toilet;
- Hanteer bij het gebruik van een toiletverhoger de volgende maatregelen:
- Gebruik de verhoger bij voorkeur en reinig na gebruik. Indien niet mogelijk is, moet de toiletverhoger na gebruik gereinigd en gedesinfecteerd worden
- Sla de toiletverhoger op in de sanitaire ruimte van de kamer of indien niet in de spoelruimte.
- Reinig en desinfecteer de toiletverhoger na vertrek van de cliënt
- Gebruik de toiletverhoger volgens het gebruikersvoorschrift van de fabrikant
-
Po spoeler in combinatie met herbruikbare po en/of urinaal
- Gebruik een po / urinaal met deksel;
- Draag halterschort bij kans op spatten;
- Draag handschoenen bij weghalen van de po / urinaal;
- Voorkom morsen in of naast het bed;
- Bij gebruik ondersteuningsring: bij voorkeur en na gebruik;
- Trek de handschoenen uit op de kamer en desinfecteer je handen;
- Trek de eventuele schort uit;
- Trek 1 handschoen aan en pak daarmee de po of urinaal aan, de andere hand raakt de po of urinaal niet aan.
Po of urinaal in de po-spoeler plaatsen
- Deur openen met hand zonder handschoen;
- Plaats de po of urinaal in de po-spoeler;
- Start de po-spoeler met de hand zonder handschoen;
- Trek de handschoen uit en desinfecteer je handen.
Indien een pospoeler wordt gebruikt dan moet deze po-spoeler aan eisen voldoen.
-
Opvang van urine en feces via postoel
- Gebruik de po-stoel cliëntgebonden;
- Draag handschoenen bij het weghalen van de po;
- Voorkom morsen op of naast de postoel. Bij morsen direct en volgens protocol;
- Pas toe direct na uittrekken van de handschoenen;
- Maak de postoel, inclusief de aanwezige steunen of andere attributen, op basis van het gebruik en opslagplaats schoon;
- Postoel in de toiletruimte: reinig dagelijks, bij zichtbare verontreiniging altijd de po-stoel direct reinigen
- Postoel in de kamer: reinig en desinfecteer de postoel na ieder gebruik; desinfecteer de contactpunten van de postoel
-
Vermaalsysteem in combinatie met wegwerp po en/of urinaal
- Dek de gebruikte po af met een deksel;
- Neem de volle po/ urinaal mee naar de pospoeler en plaats deze in de vermaler;
- Start de vermaler;
- Pas toe
- Reinig dagelijks de contactpunten van de vermaler en reinig en desinfecteer direct bij zichtbare verontreiniging;
- Reinig minimaal dagelijks machinaal het inwendige deel van de vermaler conform voorschrift van de fabrikant (cyclus zonder product);
- In geval een vermaalsysteem niet goed werkt, volg de instructies en schakel zo nodig de firma in.
Bij gebruik van plastic support-ondersteek:
- Na gebruik . Desinfecteer de ondersteek daarna met alcohol 70% of een ander toegestaan desinfectiemiddel in het geval van:
- zichtbare bevuiling van de ondersteek met urine, feces;
- wanneer de ondersteek wordt gebruikt door een andere cliënt. - Breng het desinfectans gelijkmatig aan op het te oppervlak;
- Zorg dat het gehele oppervlak bevochtigd is;
- Laat aan de lucht drogen.
Indien een vermaler wordt gebruikt dan moet deze aan eisen voor een vermaler voldoen.
-
Opvang van feces en urine via po met een po-zak
- Gebruik de po altijd cliëntgebonden;
- Plaats de met absorptiemat in de po;
- Na gebruik: draag handschoenen. Haal de uit de po en bindt deze dicht;
- Voer de af als huishoudelijk afval;
- Reinig de po daarna handmatig;
- Trek handschoenen uit en pas toe.
Desinfecteer de po daarna met alcohol 70% of een ander toegestaan desinfectiemiddel in het geval van:
- zichtbare bevuiling van de po met urine, feces;
- wanneer de po wordt gebruikt door een andere cliënt.- Breng het desinfectans gelijkmatig aan op het te oppervlak;
- Zorg dat het gehele oppervlak bevochtigd is;
- Laat aan de lucht drogen.
-
Opvang urine via urinaal zonder urinaalzak
Alleen als er geen urinaalzakken beschikbaar zijn:
- Gebruik het urinaal altijd cliëntgebonden;
- Draag handschoenen;
- Giet het urinaal voorzichtig leeg in het toilet en voorkom spetteren;
- Bij kans op spetten ook een plastic halterschort dragen;
- Spoel het urinaal om;
- Trek handschoenen uit en pas toe;
- Vervang de urinaal indien deze zodanig beschadigd is dat goede reiniging niet meer lukt;
- Voer het urinaal af als afval wanneer de cliënt het urinaal niet meer gebruikt;
- Een gebruikt urinaal wordt niet meer gebruikt bij een volgende cliënt.
-
Opvang urine via urinaal met urinaalzak
- Plaats de urinaalzak met absorberend materiaal in de speciale urinaal (zonder bodem) volgens voorschrift van de fabrikant;
Voorbeeld zie: protocol urinaalzak man - Draag handschoenen bij het aanleggen en weghalen van de urinaal;
- Voorkom morsen in of naast het bed;
- Knoop de opvangzak dicht na gebruik en voer deze af via de afvalbak;
- Pas toe na het uitvoeren van de handelingen;
- Gebruik de urinaal altijd cliëntgebonden;
- Desinfecteer de urinaal met alcohol 70% of een ander toegestaan desinfectiemiddel bij
- zichtbare vervuiling met urine of feces
- wanneer de urinaal wordt gebruikt door een andere cliënt.
- Plaats de urinaalzak met absorberend materiaal in de speciale urinaal (zonder bodem) volgens voorschrift van de fabrikant;
-
schoonmaak medewerkers / verzorgende / verpleegkundige
- voert reiniging en desinfectie uit in de benodigde situaties.
-
Werkgever
- biedt de benodigde apparatuur en materialen aan, die aan de gestelde normen voldoen;
- zorgt voor mogelijkheid tot veilige opslag van desinfectiemiddelen.
-
Definities
-
Cliëntgebonden
Materialen moeten altijd bij één en dezelfde cliënt worden gebruikt.
-
Micro-organismen
Microscopisch kleine levensvormen, als bacteriën, virussen, schimmels en parasieten.
-
NEN
Een standaard waarin alle Nederlandse Normen voor allerlei gebruiksvoorwerpen, maar ook voor processen worden vastgelegd. Voor bijna alles is wel een norm beschikbaar, van gebruiksvoorwerpen tot de bescherming van persoonsgegevens.
-
Desinfecteren
Het irreversibele activering of reductie van micro organismen op levenloze oppervlakken tot een aanvaardbaar geacht niveau.
-
Lichaamsvloeistoffen
Bloed, feces, urine, wondvocht, pus, sputum, braaksel, etc.
-
Reinigen
Het verwijderen van zichtbaar en onzichtbaar vuil. Voorkomt dat micro-organismen zich kunnen handhaven en vermeerderen en worden verspreid.
-
Po-zak
Een wegwerpzak die in de po of po-emmer wordt gelegd, met daarin een absorberend materiaal om urine en feces in te laten dikken. De po-zak is voor eenmalig gebruik.
-
Handhygiëne
Handhygiëne betreft het reinigen, of desinfecteren en het geregeld aanvullend verzorgen van de handen, polsen en onderarmen.
-
Cliëntgebonden
-
Literatuur
SRI richtlijnen
Opvang en afvoer urine en feces (21 februari 2024)
Persoonlijke beschermingsmiddelen in de zorg (19-05-2025)Landelijk Centrum voor Hygiëne en Veiligheid:
| Type | Omschrijving | Datum | Details |
|---|---|---|---|
| Wijziging | doelgroep benaming aangepast | 17 december 2025 | |
| Wijziging | Titel wijziging en updates nav SRI protocol | 09 december 2025 | |
| Wijziging | Tabel keuzehulp toegevoegd (SRI) | 17 juli 2024 |