-
Doelgroep
- Verpleegkundigen / verzorgenden
- Huishoudelijk assistenten
- Paramedisch personeel
- Specialisten ouderengeneeskunde
- Alle medewerkers die zorghandelingen uitvoeren
- Medisch behandelaar
-
Locatie
- Verpleeghuis
- Verzorgingshuizen
- Woonzorgcentra
- Kleinschalige woonvormen
- Thuiszorg
- Zorglocatie voor langdurige zorg
-
Benodigde materialen
Voor eisen materialen zie protocol benodigde materialen
- /
- Protocollen /
- Hoe te handelen bij infecties
Hoe te handelen bij infecties
- Laatste update: 05 augustus 2025
- Bekijk updategeschiedenis
-
Doel
Het nemen van gerichte isolatiemaatregelen bij cliënten met infecties of (multi-)resistente bacteriën, om verspreiding van de te voorkomen.
-
Waarom
Basishygiëne maatregelen moeten bij alle cliënten genomen worden.
Bij cliënten met een infectie of een multiresistente bacterie zijn meestal aanvullende beschermende maatregelen nodig. Deze extra beschermende maatregelen zijn erop gericht om verspreiding van ziekmakende of resistente naar andere cliënten of medewerkers te voorkomen. De maatregelen die genomen moeten worden zijn gericht op de verspreidingswegen van het micro-organisme.
De voorgeschreven maatregelen zijn zo beperkt mogelijk gehouden, maar strikt noodzakelijk.
-
Wanneer
In de tabel zijn de indicaties voor isolatie opgenomen. Per infectieziekte of micro-organisme is aangegeven welk protocol van toepassing is en hoelang de maatregelen genomen moeten worden. De isolatiemaatregelen moeten worden genomen bij verdenking op, of bewezen infectieziekten.
-
In onderstaand schema zijn infectieziekten opgenomen die voor kunnen komen in de langdurige zorg en/of thuiszorg. Zeer zeldzame infectieziekten zijn niet vermeld. Bij infectieziekten die niet in het schema staan, overlegt de met een arts-microbioloog of deskundige infectiepreventie.
In het document Zwangerschap en Infectieziekten kunt u de tabel met extra informatie voor zwangeren vinden.
Toelichting
In het schema is per infectieziekte aangegeven:
(1e kolom) ziekte/ micro organisme;
(2e kolom) in welke lichaamsvloeistof(fen) het micro-organisme aanwezig is;
(3e kolom) welk protocol gevolgd moet worden (met een directe link naar het protocol);
(4e kolom) noodzaak eigen sanitair/ toilet;
(5e kolom) hoelang de maatregelen genomen moeten worden en aandachtspunten zoals mogelijke risico´s voor zwangere medewerksters en meldingsplichtige infectieziekten. -
Tabel infectieziekten
Ziekte / Micro organisme Lichaamsvloeistof / Bron Protocol Noodzaak eigen sanitair met eigen toilet Duur v.d. maatregelen en aandachtspunten Abces, open afvloed Pus Contactisolatie nee Tot stop pus drainage Acute luchtweginfectie Onbekende verwekker Druppel-Contactisolatie nee Tot klinisch herstel Adenovirus infectie Adenovirus
Druppel-Contactisolatie nee Personen die niet hygiëne bewust zijn Tot genezing
Acinetobacter, multiresistent Bacterie kan in één of meerdere worden aangetoond Contactisolatie bij Acinetobacter en (KPC) ja Behandelend arts maakt afspraken met deskundige infectiepreventie of arts-microbioloog over vervolgkweken en duur isolatie. AIDS (HIV-drager) Bloed Basishygiëne nee N.v.t. Angina, keelontsteking, faryngitis, tonsillitis pneumonie^ Druppel-Contactisolatie nee Tot 24 uur na start effectieve therapie Bof (Bofvirus)
Druppel Druppel-Contactisolatie nee Tot 9 dagen na begin van de zwelling Braken + diarree Braaksel, feces Contactisolatie bij diarree ja Tot einde braken en diarree. Braken + diarree
uitbraaksituatieBraaksel, feces Maatregelen bij meerdere gevallen van buikgriep ja
Meldingsplichtig Vuistregel: Meldingsplichtig bij meer dan 1/5 van de unit of afdeling per week. Of meer dan 1/10 van de locatie of instelling per week.
Duur van de maatregelen in overleg met deskundige infectiepreventie, arts-microbioloog of
"BRMO" (Bijzonder Resistente micro-organismen) Bacterie kan in één of meerdere worden aangetoond Contactisolatie bij (o.a. ESBL) ja Behandelend arts maakt afspraken met deskundige infectiepreventie of arts-microbioloog over vervolgkweken en duur isolatie. Candida auris Volgt Clostridium difficile of Clostridioides difficile Feces Contactisolatie bij Clostridioides difficile ja Tot einde diarree (tenminste 48 uur normale ontlasting) Conjuctivitis
adenovirus of andere virale verwekkerTraanvocht Contactisolatie nee Tot klinisch herstel CoV-2 ( Corona) Luchtwegen Druppelisolatie bij COVID nee Tot 24 uur klachtenvrij met een maximum van 5 dagen na start symptomen CPE Bacterie kan in één of meerdere worden aangetoond Contactisolatie bij Acinetobacter en (KPC) ja Meldingsplichtig
Behandelend arts maakt afspraken met deskundige infectiepreventie of arts-microbioloog over vervolgkweken en duur isolatie.Decubitus Wond Basishygiëne nee N.v.t. Diarree, onbekende verwekker^ Feces Contactisolatie bij diarree ja Tot einde diarree of tot uitsluiten infectieuze oorzaak Diarree
uitbraaksituatieBraaksel, feces Maatregelen bij meerdere gevallen van buikgriep ja Meldingsplichtig Vuistregel: Meldingsplichtig bij meer dan 1/5 van de unit of afdeling per week. Of meer dan 1/10 van de locatie of instelling per week.
Duur van de maatregelen in overleg met deskundige infectiepreventie, arts-microbioloog of
Difterie^ Corynebacterium diphteriae
Slijmvlies van keel/neus of uit wondvocht huidleasies Contactisolatie bij cutaan Druppel-Contactisolatie bij luchtwegen
nee 2x negatieve kweken na 48 uur staken antibiotische therapie Echovirus infectie Virus kan in één of meerdere worden aangetoond Druppel-Contactisolatie ja Tot einde diarree/braken EHEC-bacterie (of STEC) Feces Contactisolatie bij EHEC ja Bij verdenking of infectie met EHEC: overleg met een deskundige infectiepreventie over toepassing van het protocol. Enterovirus infectie zonder neurologisch beeld Virus kan in één of meerdere worden aangetoond Contactisolatie ja Tot einde klachten Enterovirus infectie met neurologisch beeld Acute Flaccid Myelitis (AFM, acute slappe paralyse) Enterovirussen: uit typering blijkt Enterovirus type D68 Druppel-Contactisolatie ja Tot einde diarree/braken, daarna contactisolatie tot 7 weken na de eerste ziektedag Erysipelas - Zie wondroos^
Streptococcus pyogenes (streptokok groep A)ESBL-bacterie Bacterie kan in één of meerdere worden aangetoond Contactisolatie bij (o.a. ESBL) ja Behandelend arts maakt afspraken met deskundige infectiepreventie of arts-microbioloog over vervolgkweken en duur isolatie. Fasciitis necrotians Streptococcus pyogenes (streptokok groep A
Speeksel/ Keelslijm/ Bloed/ Wondvocht
Contactisolatie nee Tot 24 uur na start effectieve therapie en klinisch herstel Folliculitis Staphylococcus aureus
Pus Contactisolatie nee Tot herstel Gordelroos (Herpes Zoster)^ (vocht uit) blaasjes Contactisolatie nee Tot de laatste blaasjes zijn ingedroogd.
Mogelijk risico Zwangeren*
Griep - zie Influenza^ Neusuitvloeiing / Keelslijm / Speeksel
Druppelisolatie bij influenza nee Tot klinisch herstel
** zie opmerking onder tabel
Hepatitis A Feces Contactisolatie bij Hepatitis A ja Tot 1 week na het ontstaan van de geelzucht. Hepatitis B en C Bloed Basishygiëne nee N.v.t.
Hepatitis E Feces Contactisolatie bij Hepatitis A ja Tot negatieve PCR op feces Herpes simplex (vocht uit) blaasjes Contactisolatie nee Tot korstvorming Herpes zoster zie Gordelroos Hersenvliesontsteking zie Meningoencefalitis Hoofdluis (Pediculosis) Haar, kammen, kleding Maatregelen bij hoofdluis nee Tot ontluizing Huidinfecties (bacterie, schimmel) Pus, korsten, blaarvocht, huidschilfers Basishygiëne nee N.v.t. HPV Humaan Meta Pneumovirus
Cervixslijm Druppel-Contactisolatie nee Tot klinisch herstel Invasieve streptokokkeninfectie (fasciitis necroticans, sepsis, streptokok groep A) Bacterie kan in één of meerdere worden aangetoond Contactisolatie nee Tot 24 uur na start effectieve therapie Influenza Zie Griep Kinkhoest (Pertussis) Hoestdruppels Druppel-Contactisolatie nee Tot 5 dagen na start antibiotica.
Zonder behandeling; tot 3 weken na begin typische hoestbuien.KPC Bacterie kan in één of meerdere worden aangetoond Contactisolatie bij Acinetobacter en (KPC) ja Meldingsplichtig
Behandelend arts maakt afspraken met deskundige infectiepreventie of arts-microbioloog over vervolgkweken en duur isolatie.Krentenbaard^ (impetigo) Vocht van de blaasjes Contactisolatie indien niet hygiënebewust nee Tot de laatste blaasjes zijn ingedroogd. Legionella Waterdruppels Geen nee N.v.t.
Luchtweginfectie (anders dan tuberculose, meningokok en COVID-19) Hoestdruppels Goede hoestdiscipline en goede handhygiëne
nee N.v.t. zie ook poster hoestdiscipline
Mazelen^ Hoestdruppels Aerogeen***
Druppel-ContactisolatieOverleg eerst met arts en deskundige infectiepreventie alvorens patiënt op te nemen in zorginstelling Mogelijk risico Zwangeren*
T/m 4 dagen na het uitbreken van het exantheem.
Meningoencefalitis (hersenvliesontsteking) Haemophilus influenza type B
Neisseria meningitidis
Nog onbekende verwekker
Via hoestdruppels Druppel-Contactisolatie nee Tot 24 uur na start therapie
Bij onbekende verwekker: Tot negatieve kweek of tot verwekker bekend is. Volg dan beleid van de verwekker.
Mpox Slijmvliezen en vocht uit huidlaesies Druppel-Contactisolatie Tot alle korstjes van de huid zijn gevallen en er geen overige klachten meer aanwezig zijn
MeldingsplichtigMRSA Bacterie kan in één of meerdere worden aangetoond MRSA- isolatieprotocol ja Behandelend arts maakt afspraken met deskundige infectiepreventie of arts-microbioloog over vervolgkweken bij cliënt en duur isolatie. Multiresistente Acinetobacter Bacterie kan in één of meerdere worden aangetoond Contactisolatie bij Acinetobacter en (KPC) ja Behandelend arts maakt afspraken met deskundige infectiepreventie of arts-microbioloog over vervolgkweken bij cliënt en duur isolatie. Multiresistente bacterie (anders dan , , , Acinetobacter) Bacterie kan in één of meerdere aangetoond ja Maatregelen in overleg met deskundige infectiepreventie of arts-microbioloog Netelroos Allergische reactie.
Geen infectieziekte.Geen extra maatregelen nee N.v.t. Norovirus^ Feces, braaksel Contactisolatie bij diarree ja Tot tenminste 48 uur klachtenvrij (geen braken, diarree meer) Norovirus
uitbraaksituatieFeces, braaksel Maatregelen bij meerdere gevallen van buikgriep ja Meldingsplichtig Vuistregel:Meldingsplichtig bij meer dan 1/5 van de unit of afdeling per week. Of meer dan 1/10 van de locatie of instelling per week.
Duur van de maatregelen in overleg met , arts-microbioloog of deskundige infectiepreventie.
Pertussis - Zie Kinkhoest Pneumonie (luchtweginfectie, anders dan meningokok, tuberculose en COVID-19) Hoestdruppels Goede hoestdiscipline en goede handhygiëne nee I.g.v penicilline resistente of multiresistente pneumokok overleg met deskundige infectiepreventie over Druppelisolatie met FFP1 masker en beschermende kleding Polio Feces
Respiratoire secreties
Druppel-Contactisolatie ja Tot 7 weken na aanvang klachten Prikaccident Gebruikte naald Wat moet ik doen bij een prikaccident Raadpleeg de afspraken in de zorginstelling. (Penicilline Resistente Pneumokok) Hoestdruppels, sputum Druppelisolatie bij PRP nee Behandelend arts maakt afspraken met deskundige infectiepreventie of arts-microbioloog over vervolgkweken bij cliënt en duur isolatie Pseudomonas (multi-)resistent Bacterie kan in één of meerdere worden aangetoond Contactisolatie bij (o.a. ESBL) ja Behandelend arts maakt afspraken met deskundige infectiepreventie of arts-microbioloog over vervolgkweken bij cliënt en duur isolatie. Resistente Enterobacteriaceae
(anders dan , KPC)Bacterie kan in één of meerdere worden aangetoond Contactisolatie bij (o.a. ESBL) ja Behandelend arts maakt afspraken met deskundige infectiepreventie of arts-microbioloog over vervolgkweken bij cliënt en duur isolatie. Ringworm Huid Contactisolatie Tot klinisch herstel Rode hond (Rubella) Hoestdruppels Druppel-Contactisolatie Tot 7 dagen na uitbreken huiduitslag
Mogelijk risico Zwangeren *
Zie onderaan deze tabel.
Roodvonk^ Streptococcus pyogenes (streptokok groep A)
Hoestdruppels Druppel-Contactisolatie Tot 24 uur na aanvang van effectieve antibiotica therapie Rotavirus feces Druppel-Contactisolatie ja Tot einde klachten RS virus Hoestdruppels Goede hoestdiscipline en goede Handhygiëne nee Tot klinisch herstel Salmonella^ (incl. tyfus, paratyfus)
Feces Basishygiëne Personen die niet hygiënisch bewust zijn Contactisolatie
ja Meldingsplichtig bij 2 of meer gevallen. Bespreek met deskundige infectiepreventie of melding nodig is. Sapovirus Feces
zie richtlijnen NORO virus ja Scabiës
(scabies, schurft)Huidlaesies (Schurft)
Draag tijdens de zorg handschoenen en schort met lange mouw.Richtlijn RIVM
Eventueel contactonderzoek startenMeldingsplichtig bij 2 of meer gevallen.
Shigellosis,^dysenterie Feces Contactisolatie ja Tot einde klachten STEC-bacterie (of EHEC) Feces Contactisolatie bij EHEC ja Meldingsplichtig
Bij verdenking of infectie met EHEC: overleg met een deskundige infectiepreventie over toepassing van het protocol.Stenotrophomonas (multi-)resistent Bacterie kan in één of meerdere worden aangetoond Contactisolatie bij (o.a. ESBL) ja Behandelend arts maakt afspraken met deskundige infectiepreventie of arts-microbioloog over vervolgkweken bij cliënt en duur isolatie Toxoplasmose N.v.t.
(niet van mens op mens)geen Mogelijk risico zwangeren* Tuberculose (open)*** Aërosolen (zeer kleine hoestdruppels) Aerogeen*** ja In overleg met afdeling Tuberculosebestrijding, GGD
MeldingsplichtigVoetschimmel Besmette vloeren van bad- en doucheruimte schoeisel (slippers) dragen N.v.t. Urineweginfectie (geen , of multiresistente bacterie) Urine Basishygiëne nee
N.v.t. Virale luchtweginfecties^
Coxsackievirus
Enterovirussen
Virus kan in één of meerdere worden aangetoond Druppel-Contactisolatie ja Tot klinisch herstel VRE-bacterie Bacterie kan in één of meerdere worden aangetoond Contactisolatie bij VRE ja Behandelend arts maakt afspraken met deskundige infectiepreventie of arts-microbioloog over vervolgkweken bij cliënt en duur isolatie Waterpokken***
Varicella Zoster Virus Aërogene isolatie*** ja Tot de laatste blaasjes zijn ingedroogd Wondroos (Erysipelas)^
Streptococcus pyogenes (streptokok groep A)Blaasjes, wondvocht, pus Contactisolatie nee Tot 24 uur na aanvang van effectieve therapie * Mogelijk risico zwangeren
Voor uitgebreide informatie zie: Zwangerschap en Infectieziekten
Bij vragen kan de zwangere contact opnemen met de Bedrijfsgeneeskundige Dienst.
** Influenza (griep)
Om verspreiding zo veel mogelijk te voorkomen moeten in opdracht van de behandelaar aanvullende maatregelen worden genomen (bijvoorbeeld: geen uitwisseling van personeel). Bij een epidemie kan het nodig zijn om cliënten in cohort te verplegen.
***Aërogene isolatie
Aërogene isolatie is niet volwaardig uit te voeren in de langdurige zorg. Als dit van toepassing is voor de cliënt, dient dit voor de specifieke situatie een maatadvies met passende maatregelen te worden vastgesteld.
^ Van toepassing voor de thuiszorg
Voor de thuiszorg is de isolatie-indicatie niet gericht op het voorkomen van transmissie in de omgeving. De cliënt en eventuele huisgenoten maken immers gebruik van hetzelfde sanitair en materialen en isolatie is veelal niet mogelijk/wenselijk. De algemene voorzorgsmaatregelen en infectiepreventiemaatregelen m.b.t. reiniging en desinfectie gelden wel.
-
Medisch behandelaar
- stelt isolatie in;
- informeert cliënt en/of familie over de isolatiemaatregelen;
- coördineert de medische gang van zaken rondom opname en behandeling;
- beslist wanneer isolatiemaatregelen opgeheven kunnen worden;
- is verantwoordelijk voor informatie overdracht van een cliënt naar een andere instelling;
- is verantwoordelijk voor melding aan van meldingsplichtige infectieziekten;
- zo nodig overleg met arts-microbioloog of deskundige infectiepreventie.
-
Leidinggevende
- informeert de medewerkers over de isolatie;
- plaatst cliënt op een kamer die voldoet aan gestelde eisen;
- zorgt voor een adequate personele bezetting;
- zorgt voor voldoende beschermende middelen.
-
Medewerkers
- volgen de (isolatie)protocollen op.
-
Zelfsturende teams
-
Definities
-
Cliëntgebonden
Materialen moeten altijd bij één en dezelfde cliënt worden gebruikt.
-
Micro-organismen
Microscopisch kleine levensvormen, als bacteriën, virussen, schimmels en parasieten.
-
Norovirus
Een virus dat een infectie veroorzaakt, met als meest voorkomende symptomen: misselijkheid, braken, hoofdpijn, diarree en milde koorts
-
GGD
Gemeentelijke Gezondheidsdienst
-
NEN
Een standaard waarin alle Nederlandse Normen voor allerlei gebruiksvoorwerpen, maar ook voor processen worden vastgelegd. Voor bijna alles is wel een norm beschikbaar, van gebruiksvoorwerpen tot de bescherming van persoonsgegevens.
-
Lichaamsvloeistoffen
Bloed, feces, urine, wondvocht, pus, sputum, braaksel, etc.
-
Beschermende kleding
Bijvoorbeeld een vochtwerend schort of isolatiejas met lange mouwen. Het dragen van beschermende kleding voorkomt besmetting van de eigen (dienst)kleding met lichaamsvloeistoffen en wordt cliëntgebonden gedragen.
-
Norovirus
Een virus dat een infectie veroorzaakt, met als meest voorkomende symptomen: misselijkheid, braken, hoofdpijn, diarree en milde koorts
-
PRP
Penicilline Resistente Pneumokok
-
EHEC
Entero Haemorrhagische Eschericha coli. Bij een infectie met de EHEC-bacterie kan de patiënt hevige, bloederige diarree krijgen. Een EHEC-infectie kan ook leiden tot het HUS (Hemolytische Uremisch Syndroom) waarbij er ernstige nierschade is, waardoor de patiënt tijdelijk nierdialyse moet krijgen.
-
Staphylococcus aureus
Bacterie die bij ongeveer 30% van de bevolking voorkomt in de neus en op de huid. Gezonde mensen worden van deze bacterie niet ziek. Echter, bij mensen met een sterk verminderde weerstand kan de bacterie infecties veroorzaken, wat kan leiden tot een steenpuist maar ook tot bloedvergiftiging of longontsteking
-
ESBL
Extended Spectrum Beta Lactamase (een eiwit). Bacteriën die het ESBL-eiwit bij zich dragen, worden ESBL-bacteriën genoemd. Deze bacteriën zijn ongevoelig ( = resistent) voor een aantal antibiotica.
-
BRMO
Bijzonder resistente micro-organismen. Dit zijn (ziekmakende) micro-organismen die ongevoelig zijn voor de eerste keus antibiotica of tegen een combinatie van antibiotica. Zonder aanvullende maatregelen kunnen deze BRMO's tot verspreiding leiden.
-
Clostridioides difficile
nieuwe benaming voor de Clostridium difficile; Een bacterie die een ziektebeeld, variërend van een milde diarree tot een levensbedreigende colitis (ontsteking van de dikke darm) kan veroorzaken. De bacterie is zeer besmettelijk door de vorming van sporen die zeer resistent zijn tegen o.a. droogte, warmte, maagzuur, alcohol, chloor en gewone schoonmaakmiddelen.
-
CPE
Carbapenemase producerende Enterobacterales. Bacteriën uit de groep van de Enterobacteriën, die het eiwit carbapenemases aanmaken. Met dit eiwit kunnen de bacteriën carbapenems (antibiotica afbreken). De carbapenems worden beschouwd als de laatste klasse van antibiotica waarvoor bacteriën vaak nog gevoelig zijn.
-
VRE
Vancomycine Resistente Enterokokken. Deze bacteriën zijn ongevoelig (= resistent) voor een aantal antibiotica
-
Multiresistent
Ongevoelig voor meerdere antibiotica
-
KPC
Carbapenemase producerende Enterobacterales. Bacteriën uit de groep van de Enterobacteriën, die het eiwit carbapenemases aanmaken. Met dit eiwit kunnen de bacteriën carbapenems (antibiotica afbreken).
-
MRSA
Meticilline Resistente Staphylococcus Aureus. Een Staphylococcus aureus bacterie die ongevoelig is voor een aantal antibiotica.
-
Scabiës
Jeukende aandoening, veroorzaakt door een mijt. Scabiës is een zeer besmettelijke aandoening.
-
Prikaccident
Bij een prik- of snijaccident komt bloed (of een andere lichaamsvloeistof) van de ene persoon via een scherp voorwerp, bijvoorbeeld een injectienaald of lancet, in het lichaam van een ander.
-
Handhygiëne
Handhygiëne betreft het reinigen, of desinfecteren en het geregeld aanvullend verzorgen van de handen, polsen en onderarmen.
-
Medisch behandelaar
Een zorgverlener die beroepsmatig medische behandelingen uitvoert of coördineert bij een patiënt. Dit kan een specialiste ouderengeneeskunde zijn maar ook verpleegkundig specialisten of physician assistants.
-
Cliëntgebonden
-
Literatuur
Richtlijn Landelijke Coördinatie Infectieziektenbestrijding (LCI)
Landelijk Centrum voor Hygiëne en Veiligheid
- Scabiës, LCI, [2015, herziening april 2023]
SRI richtlijn
- - Isolatie in de langdurige zorg (27-05-2025)
| Type | Omschrijving | Datum | Details |
|---|---|---|---|
| Wijziging | Tabel infectieziekten uit SRI- richtlijn Isolatie in de langdurige zorg is geüpdatet | 05 augustus 2025 | |
| Wijziging | Tabel infectieziekten uit SRI- richtlijn Isolatie in de langdurige zorg is verwerkt. | 28 mei 2025 | |
| Wijziging | Toegevoegd in tabel infectieziekten: Bof met verwijzing naar druppelisolatie | 20 februari 2025 | |
| Wijziging | Toegevoegd bij Mogelijk risico voor Zwangeren* : het document: Zwangerschap en infectieziekten | 29 februari 2024 | |
| Wijziging | Krentenbaard (impetigo) is toegevoegd in het infectieziekten tabel | 18 juli 2024 | |
| Wijziging | Meldingsplicht CoV-2 is vervallen en verwijderd uit de tabel | 14 juni 2023 | |
| Controle | Controle bij publicatie | 01 mei 2023 |